Vroegtijdig problemen opsporen in je website kan je een hoop tijd en geld schelen. Ook als je website al live staat, is het noodzakelijk deze regelmatig te testen. Hoe? Met usability testen. Lees in deze blog alles over usability testen en hoe je dat aanpakt!
Gebruiksvriendelijkheid is belangrijk. Iedereen heeft wel eens op een website gezeten die zo onduidelijk was dat je snel weer besloot om weg te gaan. Met een usability test kun je deze problemen vroegtijdig opsporen en verhelpen. Het doel van een usability test is om te achterhalen of de websitegebruiker zijn of haar weg wel kan vinden. Daarom heeft deze test toegevoegde waarde voor iedere website of app.
Wat is een usability test?
Bij een usability test toetsen echte gebruikers de website op gebruiksvriendelijkheid. Een tester, meestal iemand die de website heeft ontwikkeld of ontworpen, geeft verschillende opdrachten aan de testpersoon. De tester observeert de testpersoon en kijkt waar de testpersoon moeite heeft om de site te gebruiken. Met de uitslagen van deze test kan de tester aanpassingen (laten) doen aan het ontwerp met als doel de website gebruiksvriendelijker te maken.
Het verhaal van een startup
In 2008 ging er een website online met een innovatief idee. Een groot probleem was alleen dat de conversie (de hoeveelheid websitebezoekers die het doel van de website bereiken) op de website erg laag was, met als gevolg dat de inkomsten van de website ook aan de lage kant bleven. Daarom besloten de makers usability testen te doen met hun website. Hieruit bleek dat de doelgroep de belangrijke onderdelen van de website helemaal niet begreep. De datumprikker was volgens de doelgroep bijvoorbeeld erg onduidelijk. De makers deden meerdere testrondes en met elke testronde verdubbelde de conversie op de website, waardoor de website steeds succesvoller werd. Deze startup is Airbnb. Ik durf te beweren dat zonder usability testen, Airbnb lang niet zo succesvol zou zijn geweest als dat het nu is.
Hoe maak je een prototype?
Om een usability test uit te voeren heb je een product nodig wat de testpersoon gaat testen: een prototype. Ik raad aan om te blijven testen gedurende het hele proces in de ontwikkeling van een website. Zodra een prototype is getest verbeter je deze, maak je op basis daarvan een nieuw prototype en vervolgens test je die weer.
Papieren prototype
De makkelijkste en snelste manier om een prototype te maken is met pen en papier. Op deze manier kun je al vroeg in het proces van het ontwikkelen snel en makkelijk problemen opsporen. Een schets van de website die je wilt testen is genoeg. De schets hoeft niet netjes te zijn. Het doel is om je idee over te brengen, niet je tekenskills.
Grafische programma’s
Een papieren prototype gebruikt men meestal wanneer er weinig tijd is voor het testen van de website. Als je meer tijd hebt, is het nuttig om een prototype wat realistischer te maken. Deze test kan gemaakt worden in grafische programma’s als Photoshop en Sketch. Hierin ontwerp je de website zonder dat je code gebruikt: je tekent de webpagina’s. Deze grafische programma’s kosten helaas geld. Een gratis optie is Invision Studio. Met deze programma’s kun je beter testen of bijvoorbeeld het concept van je website wel begrepen wordt. Omdat de gebruiker het gevoel heeft dat het om een echte website of applicatie gaat, zijn de testresultaten betrouwbaarder dan die van een papieren test. Bij een schets vinden sommige gebruikers het namelijk lastig om zich in te leven in de ‘website’. Het nadeel van het gebruik van grafische programma’s, is dat een prototype op deze manier een stuk langer duurt om te maken.
Een interactief prototype
Om het beste te kunnen testen, heb je een prototype nodig waar de testpersoon interactie mee heeft. Er zijn vele tools beschikbaar om een prototype interactief te maken. Een voorbeeld is Invision. Invision kan foto’s van het papieren prototype uploaden. Met een scanner scan je allereerst het papier waar je het prototype op hebt getekend, zodat je in Invision neppe webpagina’s krijgt. Na het uploaden kun je de ‘webpagina’s’ aan elkaar linken in Invision door middel van het maken van nep-knoppen. Met de nep-knoppen wordt de testpersoon zogenaamd doorgelinkt naar een andere pagina op je website. Zo lijkt het net alsof de testpersoon echt op de website surft. Bij een grafisch programma gaat het op een vergelijkbare manier: je kunt de schermen als foto exporteren en deze inladen in Invision.
Kostenbesparend
Doordat je in het ontwerpproces de website test, kom je al vroeg tot inzicht of de website gebruiksvriendelijker kan. Hoe eerder in het proces je deze inzichten opdoet, hoe goedkoper de aanpassingen zullen zijn. Wanneer je een usability test uitvoert als de website al online staat, moet de programmeur deze aanpassingen doen, wat kosten met zich meebrengt. Dit betekent echter niet dat je moet stoppen met testen na het live zetten van je website. Blijf je website regelmatig testen! Wellicht kom je nog wat problemen tegen die een kleine aanpassing vereisen. Grotere problemen zijn als het goed is al aan het licht gekomen door de usability testen voorafgaand aan de livegang. Door de website ook na livegang te blijven testen en kleine aanpassingen te blijven doen, zorg je dat de website nóg gebruiksvriendelijker wordt en blijft.
Stel testdoelen op
Voordat je een usability test gaat doen, is het handig deze alvast voor te bereiden. Zo verloopt de test gestructureerder waardoor je meer inzichten uit de test haalt. Bedenk tijdens deze voorbereiding wat je precies wilt gaan testen. Hiervoor moet je naar de essentie van je website gaan. In het geval van een webbouwer wil je dat een gebruiker eerst het aanbod van je diensten bekijkt, vervolgens een case leest en tenslotte contact met je opneemt. Dit is een logische volgorde van hoe een gebruiker zich door de website zou bewegen, in usability termen noemen we dit een happy flow. Het is zeker verstandig om de happy flow goed getest te hebben, zodat je zeker weet dat het meest gebruikte pad duidelijk is voor de gebruiker. Dit betekent echter niet dat je geen rekening met andere flows en states moet houden (voorbeelden van andere flows zijn errorpagina’s en niet gevonden pagina’s).
Een comfortabele test
Het is belangrijk dat de testpersoon zich op zijn gemak voelt tijdens de test. Wanneer dit niet het geval is, gedraagt de testpersoon zich anders dan hij/zij normaal zou doen. De testpersoon maakt bijvoorbeeld andere keuzes, waardoor de test niet betrouwbaar is. Om ervoor te zorgen dat de testpersoon comfortabel de test ingaat, kun je het volgende stappenplan volgen:
- Heet de gebruiker hartelijk welkom in een huiselijke setting. Een kantoor kent een formele sfeer, waardoor de gebruiker meer spanning zou kunnen ervaren. Je zou het huiselijker kunnen maken door de test in een huiselijke stoel af te nemen.
- Begin met small talk en zorg dat de testpersoon je aardig vindt. Informatie verzamelen begint al op dit moment. Vraag op een informele wijze naar het werk van de persoon en in wat voor gezinssituatie de persoon leeft. Probeer wel een natuurlijk gesprek te voeren, dit breekt namelijk het ijs.
- Vertel de testpersoon dat deze tijdens de test niets fout kan doen. Geef aan dat je het product test en niet de gebruiker. Zo weet de gebruiker dat een fout niet aan diegene ligt, maar aan het ontwerp.
- Vertel de testpersoon dat jij als interviewer niet het ontwerp hebt gemaakt en daardoor ook niet bij het ontwerp bent betrokken. Wanneer de testpersoon denkt dat jij het ontwerp hebt gemaakt, is er een kans dat de testpersoon geen feedback op het ontwerp durft te geven omdat hij of zij bang is je te kwetsen.
- Laat de testpersoon eerst simpele taken uitvoeren die niets met het ontwerp te maken hebben, zoals de weersverwachting opzoeken via Google. Dit verhoogt het zelfvertrouwen van de gebruiker. Het maakt niet uit dat de opdracht niks met je concept te maken heeft.
- Vraag de testpersoon om hardop te denken, zo zie je of de gebruiker de informatie wel juist interpreteert. Snapt de gebruiker bijvoorbeeld wel dat het klikken op die knop je naar de productpagina leidt? Vraag de testpersoon om te vertellen wat hij/zij denkt dat de knop gaat doen.
- Schrijf niet mee tijdens een test, hierdoor kan een testpersoon ook spanning ervaren. Vraag daarom toestemming om de test te filmen. Kijk na de test de video terug, nu kun je de resultaten gaan analyseren.
Hoe stel je de juiste vragen?
Testen kan snel en goedkoop inzichten leveren, mits er open vragen gesteld worden die niet leidend zijn. Een voorbeeld van een opdracht waar de gebruiker naar een doel wordt geleid bij een advocatenkantoor is: “Bekijk de pagina over ondernemingsrecht en neem dan contact op”. Een betere opdracht is “Stel, je hebt een onderneming waar je een juridische vraag over hebt, wat doe je?” De laatste opdracht ligt veel dichter bij de realiteit. Wanneer de website live staat, is er ook niemand die de bezoeker vertelt dat de oplossing onder het kopje ‘ondernemingsrecht’ valt. Vraag wederom of de gebruiker hardop denkt bij het uitvoeren van de opdracht.
Het nagesprek
Een nagesprek met de testpersoon is erg belangrijk, de testpersoon heeft dan nog vers opgeslagen inzichten. Laat ook dit gesprek aanvoelen als een natuurlijk gesprek, de testpersoon vertelt dan waarschijnlijk dingen die hem of haar zijn opgevallen in de test die niet aan bod zijn gekomen tijdens de test. De testpersoon voelt zich ook een stuk vrijer dan tijdens de test, omdat hij/zij denkt dat de test al is afgelopen.
Hoeveel personen heb je nodig voor een test?
In het verleden is veel onderzoek gedaan naar hoeveel testpersonen je nodig hebt om zoveel mogelijk uit je usability test te halen. Eén persoon is te weinig, de kans is groot dat zijn of haar overtuigingen afwijken van de gemiddelde mening van de gehele doelgroep. Twintig personen is weer te veel; je ziet wel duidelijke patronen, maar deze had je met vijf testpersonen ook kunnen ontdekken. Jakob Nielsen, een bekende usability goeroe, stelde dat vijf testpersonen het ideale aantal was. Onder dit aantal is het moeilijk om je test te valideren, en daarboven kom je maar met zo weinig inzichten dat het verspilde moeite is. Met vijf testpersonen kom je ongeveer op 85% van de fouten. Nu zul je waarschijnlijk denken “Ik wil naar de 100%”, maar toch is het beter om je budget te verdelen over meerdere testrondes. Laat vijf testpersonen testen, verwerk je inzichten en laat vervolgens weer vijf testpersonen testen. Hiermee test je ook of de aanpassingen de gevonden problemen goed oplossen.
Een lastig onderdeel van een user test is het werven van testpersonen. Er zijn verschillende methodes waarop je dit kan doen. Een manier is om mensen aan te spreken op straat en letterlijk te vragen of ze jouw website/app willen testen in ruil voor een cadeaubon. Een andere manier is door het inschakelen van een bureau die voor jou de testpersonen regel. Het grote nadeel hiervan is dat de usability test duurder wordt.
Tessa zegt:
Usability testen is inderdaad erg belangrijk! Deze blog licht dit nog eens goed uit.
Peter zegt:
Duidelijk artikel